Grywalizacja

Grywalizacja, to wykorzystywanie elementów z gier by zmieniać ludzkie zachowania. Odpowiednio przygotowana, zaprojektowana, zakomunikowana, wdrożona i monitorowana, może przynieść oczekiwane efekty. Z czego zatem powinna składać się grywalizacja, by dzięki niej osiągnąć zamierzone cele.

Obecność gier w życiu człowieka

Gry towarzyszyły ludziom od „zarania dziejów”. Dzięki pracy archeologów wiemy dziś, że ludzkość od zawsze potrzebowała rozrywki, zabawy i rywalizacji. Pierwotne gry były bardzo prymitywne, często ograniczały się do kilku kamyków rozłożonych w odpowiedni sposób na ziemi. Z czasem stawały się coraz bardziej rozbudowane, zaawansowane i dopracowane, aż w końcu odnalazły swoje miejsce w wirtualnym świecie jako gry komputerowe, obecne w laptopach, tabletach czy smartfonach.

Bez względu na to, jak bardzo rozwinięte i skomplikowane były lub są gry, pewne mechanizmy, które zachęcały ludzi do uczestnictwa, pozostały niezmienne. Grywalizacja to nie gra, jednak większość z mechanizmów stosowanych w grach jest wykorzystywana również w grywalizacji, dzięki czemu grywalizacja wciąga, fascynuje i motywuje.

Najważniejsze mechanizmy i elementy grywalizacji

Czytając opracowania naukowe i praktyczne napotkamy na różnorodne mechanizmy, które autorzy podają jako najważniejsze. Wśród nich można wymienić:

• Szybkie informacje zwrotne
• Przejrzystość
• Cele
• Odznaki
• Przejście na wyższy poziom
• Wprowadzenie (onboarding)
• Rywalizację
• Współpracę
• Społeczność
• Punkty
• Nagrody

Szybkie informacje zwrotne

Szybkie informacje zwrotne, czyli feedback, to coś, czego oczekują w szczególności przedstawiciele najmłodszych pokoleń. Są oni przyzwyczajeni do otrzymywania niezwłocznie informacji o tym, czy ich działanie jest dobre, czy może wymaga korekty.

Szybka informacja zwrotna jest bardzo charakterystyczna dla gier- ruch pionkiem, wybór konkretnej karty, decyzja o następnym ruchu. Po każdym z nich gracz otrzymuje natychmiastową informację zwrotną. Podobnie powinno być w grywalizacji. Przykładowo, jeśli gracz wykonuje zadanie prawidłowo, otrzymuje punkty dodatnie. Jeśli myli się, otrzymuje mniejszą ilość punktów dodatnich lub punkty ujemne. Punkty stanowią w tym przypadku szybką informację zwrotną.

Pozytywne informacje zwrotne motywują do działania, wzmacniają dobre postępowanie. Negatywne informacje zwrotne pokazują błędne decyzje, niewłaściwe działanie i pozwalają wrócić na właściwe tory. Brak informacji zwrotnej może usypiać czujność uczestnika, a nawet powodować jego zniechęcenie i frustrację.

Przejrzystość

Im bardziej przejrzyste zasady gry, tym chętniej w nią gramy. Podobnie jest z grywalizacją. Jest to warunek konieczny, by przystąpić do uczestnictwa. Niewiadome, niedookreślone zasady, niejasne reguły i brak konkretnych wytycznych mogą doprowadzić do nadużyć i frustracji uczestników.

Rozpoczynając udział w grywalizacji uczestnik musi poznać cel, ramy czasowe, punktację, nagrody i inne zasady uczestnictwa. Ponadto, w każdym momencie musi wiedzieć w jakim miejscu się znajduje, jak daleko jest od osiągnięcia celu oraz jak wygląda jego pozycja na tle innych uczestników. Niezwykle pomocne są w tym przypadku statystyki. Mogą przybierać one kilka form- indywidualne, grupowe, dla pojedynczych graczy i całych społeczności. Ponieważ grywalizacja bazuje na danych, warto by zawierała liczby, wskaźniki i wizualizację danych.

Cele

Wielu z nas prawdopodobnie pamięta z dzieciństwa gry komputerowe, w których najważniejszym celem było pokonanie smoka i uwolnienie księżniczki 😊 Gdyby nie księżniczka, pewnie niewielu rycerzom chciałoby się pokonywać kolejne trudności i zasadzki. Tworząc grywalizację pamiętajcie o wspomnianej księżniczce! Posiadanie celu napędza do działania. Cele nadają sens!

Gdyby grywalizacja nie miała celu, to byłaby zwykła grą lub zabawą. Mówiąc o celach w grywalizacji możemy rozumieć je dwojako:

• Cel organizacji- to, co organizacja chce osiągnąć dzięki wprowadzeniu grywalizacji. Przykładowo celem grywalizacji może być redukcja absencji, nauczenie pracowników zdrowych nawyków żywieniowych, zachęcenie ich do aktywności sportowej oraz ogólne polepszenie ich stanu zdrowia.
• Cel uczestnika- jest to coś, co uczestnik powinien osiągnąć. Nawiązując do powyższego przykładu celu organizacji, celem głównym pracownika będzie zdobycie określonej ilości punktów, wykonanie aktywności sportowej, spożycie w trakcie dnia podanej ilości wody itp. Najlepiej, gdy pracownik otrzymuje główny cel i cele poboczne, których realizacja przybliża go do celu głównego.

Cele mogą być nazywane osiągnięciami, misjami, wyzwaniami. Powinny być spersonalizowane, ponieważ wówczas są bardziej atrakcyjne dla uczestników.

Odznaki

Odznaki mogą symbolizować konkretne osiągnięcia, przejście na wyższy poziom, zdobycie nowych umiejętności lub sprawności. To trochę tak, jak wiele lat temu w polskich szkołach przyznawano odznaki wzorowym uczniom lub uczniom ładnie piszącym, dobrze liczącym itp. Podobnie, odznaki odgrywały istotną rolę w harcerstwie. I oczywiście nie można zapomnieć o odznakach wyższych rangą, jak na przykład w wojskowości. Z całą pewnością odznaki wykorzystują ludzką potrzebę zbierania, kolekcjonowania i wyróżniania się z tłumu.

Odznaki stosowane w grywalizacji w organizacji powinny nawiązywać do kultury organizacyjnej. Przykładowo w niektórych organizacjach zbyt nowoczesne i żartobliwe odznaki nie znajdą aprobaty (nie każdy prezes będzie dumnie nosił odznakę szalony jeleń, podczas gdy w innych organizacjach nie sprawdzą się odznaki tradycyjne, poważne i mało nowoczesne -mistrz mowy polskiej). Co ciekawe, nie w każdej organizacji odznaki okażą się atrakcyjnym motywatorem. Znam osobiście zarówno firmy, w których ludzie spotykając się na korytarzu rozmawiali o tym kto jaką odznakę uzyskał, jak i firmy, w których o odznakach się w ogóle nie rozmawiało.

Odznaki mogą być wirtualne lub materialne. Wszystko zależy od kreatywności twórców i kultury organizacyjnej.

Przejście na wyższy poziom

Jeśli jesteś graczem, to wiesz, że przejście na wyższy poziom ma niezwykłą moc motywacyjną. Gracze często rozmawiają ze sobą o tym, na którym poziomie w danej grze się znajdują. Czasami zdradzają sobie sposoby przejścia dalej, a niekiedy proszą kogoś o wsparcie w pokonaniu kolejnego poziomu.

Przejście na wyższy poziom nobilituje, podnosi uczestnika w rankingu, nadaje mu charakter eksperta. Poziomy informują o trwałych osiągnięciach i statusie. Bywają często wykorzystywane w programach lojalnościowych. Im bardziej zaangażowani w zakupy i lojalni klienci, tym wyższy status i większe przywileje osiągają.

Podobnie jest w grywalizacji. Uczestnicy w miarę zdobywania kolejnych punktów i odznak przechodzą na kolejne poziomy. Ich aktywność jest nagradzana, a oni wspinają się po kolejnych szczeblach.

Wprowadzenie (onboarding)

Niezwykle ważne w przypadku każdej gry jest wprowadzenie. Nie każdy lubi czytać instrukcję, ale każdy musi znać zasady gry. Stąd potrzeba nakreślenia zasad, fabuły, głównych reguł postępowania. Tak samo jak w grach, przed przystąpieniem do grywalizacji, należy zostać wprowadzonym i przeszkolonym.

Z uwagi na natłok informacji, który na co dzień spotykamy w pracy, dobrym rozwiązaniem jest stopniowe szkolenie nowych użytkowników. Nauka przez praktykę i zwiększanie stopnia trudności zadań sprawia, że uczestnicy coraz lepiej samodzielnie poruszają się w zgrywalizowanych programach.

Rywalizacja

Rywalizacja wykorzystuje naturalną skłonność człowieka do porównywania się z innymi. Napędza do działania, rozbudza ambicję i dążenie do doskonałości.

Rywalizacja doskonale łączy się z tablicami wyników i rankingami, które umożliwiają bieżące porównywanie się ze współgraczami. Tablice mogą ograniczać się do pokazywania punktów lub też w sposób rozbudowany prezentować inne wyniki- osiągnięcia, poziomy i odznaki.

Projektując grywalizację należy wziąć pod uwagę, że nie do każdej organizacji i społeczności pasuje rywalizacja. Dopuszcza się możliwość rezygnacji z niej lub osłabienie jej intensywności w zależności od indywidualnych potrzeb organizacji.

Współpraca

Grywalizacja, pomimo tego, że opiera się na rywalizacji, może zawierać współpracę. Jako przykład podam projekt, w którym sama brałam udział. Pracownicy organizacji uczestniczyli w wyzwaniu związanym z jazdą na rowerze. Wygrywał ten, kto więcej i częściej jeździł. Dodatkowo uczestnicy mogli łączyć się w zespoły i rywalizować międzyzespołowo niezależnie od rywalizacji indywidualnej. Zwycięski zespół otrzymywał wspólną dodatkową nagrodę. Paradoksalnie uczestnicy, czując się odpowiedzialnymi za wynik zespołu, skupiali się bardziej na wygranej zespołowej niż indywidualnej. Będąc częścią zespołu nie chcemy być najsłabszym ogniwem i to mobilizuje nas do działania.

Społeczność

Gry i grywalizacja łączą ludzi. I tu ktoś może zapytać, jak to możliwe, skoro wcześniej wymieniona została rywalizacja jako niezbędny element grywalizacji. Otóż rywalizacja i społeczność mogą występować łącznie. Można powiedzieć więcej- grywalizacja traci na wartości, jeśli nie ma społeczności. Dopiero wśród innych ludzi możemy współpracować i rywalizować. Podobnie jest w grach, których uczestnicy łączą się w społeczności, by wspólnie pokonywać przeszkody lub konkurować.

Punkty

Mówiąc w skrócie, nie ma grywalizacji bez punktów. Punkty motywują, odzwierciedlają stan posiadania i pozycję, służą porównywaniu wyników. Mogą przybierać różnorodną formę- gwiazdek, monet, sztabek złota itp. Ograniczeniem jest tylko kreatywność twórców. Niektóre organizacje stawiają na personalizację i punkty przybierają formę ich produktów (np. w cukierni punktami są ciasteczka).

Punkty przyznawane uczestnikom są dodatnie lub ujemne. Nie ma ograniczenia w określeniu za co mogą być przyznawane. Można nagradzać nimi za każde poprawne wykonanie czynności, można przyznawać dodatkowe punkty za lojalność lub regularność. W programie, w którym uczestniczyłam, dodatkowe punkty były przyznawane po regularnej jeździe na rowerze przez kilka kolejnych dni. Takie rozwiązanie promowało systematyczność i wyrabiało pozytywne nawyki.

Punkty są tak rozbudowanym zagadnieniem, że poświęcony zostanie im osobny artykuł na blogu.

Nagrody

Kto z nas nie lubi dostawać nagród, niespodzianek i prezentów? Cieszy nas, gdy za dobrą pracę jesteśmy docenieni i zauważeni. Nagrodą może być pochwała, odznaka lub po prostu prezent. Jednym z proponowanych sposobów nagradzania jest wymiana zebranych przez uczestnika punktów na nagrody materialne lub niematerialne. Katalog nagród nie zna ograniczeń. Jako przykład podam dwie grupy nagród:

• Nagrody rzeczowe drobnej wartości- gadżet reklamowy, książka, sprzęt elektroniczny o niewielkiej wartości
• Nagrody, których nie można kupić- dodatkowy urlop, miejsce parkingowe blisko wejścia do firmy, spotkanie z prezesem.

Należy pamiętać, by nagrody nie przekraczały znaczących wartości. Nagrodą nie powinien być samochód, mieszkanie itp., ponieważ istnieje ryzyko dużych nadużyć ze strony uczestników, którzy będą „zbyt zmotywowani”, by osiągnąć cel nawet w sposób daleki od zasad fair play.

Powyżej zaprezentowane zostały najważniejsze mechanizmy grywalizacji. Prezentacja w telegraficznym skrócie, ponieważ o każdym z mechanizmów można pisać i pisać.

Jeśli zastanawiasz się nad wprowadzeniem grywalizacji do organizacji, a w szczególności jeśli chcesz zrobić to samodzielnie, zachęcam do przyjrzenia się raz jeszcze wszystkim mechanizmom i elementom, które grywalizacja powinna zawierać. Praktycy i teoretycy grywalizacji już to sprawdzili, więc zaufaj ekspertom! Powodzenia!

Grafika- Canva